دولت‌ها به سرعت در حال تدوین مقرراتی برای مدیریت هوش مصنوعی (AI) هستند، زیرا نگرانی‌های متعددی از جمله حفظ حریم خصوصی داده‌ها، تبعیض، ایمنی و مسائل دیگر را در بر می‌گیرند.
در این راستا، AI News با Nerijus Šveistys، مشاور ارشد حقوقی اوکسی‌لب، در مورد وضعیت فعلی قوانین هوش مصنوعی و تأثیرات آن بر صنایع، کسب‌وکارها و نوآوری گفتگو کرده است.
«رشد سریع هوش مصنوعی در سال‌های اخیر بستر لازم را برای طراحی چارچوب‌های نظارتی برای مدیریت آن فراهم کرده است.» ـ Nerijus Šveistys
وی می‌افزاید که این توسعه طبیعی است، زیرا هوش مصنوعی مسائل مهمی در زمینه‌هایی همچون حفظ حریم خصوصی، تبعیض، ایمنی، مالکیت فکری و اخلاق به وجود آورده است که نیاز به توجه دارند.
روش‌های متفاوت نظارتی در مناطق مختلف
اتحادیه اروپا با قانون AI Act به رویکردی سخت‌گیرانه و متمرکز روی آورده است. این قانون که امسال اجرایی شد، انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۶ کاملاً عملیاتی شود. Šveistys اشاره کرد که این اتحادیه نسبت به سایر مناطق اقدامات سریع‌تری انجام داده است:
«تفاوت اصلی در سرعت عمل اتحادیه اروپا برای تدوین یک قانون واحد جهت مدیریت انواع مختلف هوش مصنوعی است.»
از سوی دیگر، کشورهایی مانند چین رویکرد مرحله‌به‌مرحله‌ای را اتخاذ کرده‌اند. برای مثال، چین در سال ۲۰۲۱ قوانین کنترل الگوریتم‌های پیشنهادی را اجرا کرد که تأثیر زیادی روی تبلیغات دیجیتال داشت. بعدها این کشور قوانین مرتبط با مدل‌های ویدیوهای جعلی (Deepfake) و تولید محتوا را در سال ۲۰۲۲ اعمال کرد و در سال ۲۰۲۳ به تنظیم مدل‌های تولیدی هوش مصنوعی پرداخت.
اما ایالات متحده هنوز یک رویکرد هماهنگ در سطح فدرال اتخاذ نکرده و مقرراتی که پیشنهاد شده‌اند، بیشتر در سطح ایالت‌ها مطرح شده‌اند. این مسئله از سوی برخی به عنوان مانعی برای نوآوری تلقی می‌شود، در حالی که دیگران آن را نشانه‌ای از تأثیر فشارهای صنایع و لابی‌گری می‌دانند.
تعادل میان نوآوری و ایمنی
تفاوت در مقررات می‌تواند بر سرعت نوآوری و رقابت‌پذیری کسب‌وکارها تأثیر بگذارد. برای مثال، چارچوب سخت‌گیرانه اتحادیه اروپا، اگرچه حفاظت از مصرف‌کننده و رعایت اخلاق را تضمین می‌کند، اما می‌تواند هزینه‌های تطبیق با قوانین را افزایش داده و رقابت را محدود کند.
این تعادل به خصوص در حوزه‌هایی مانند تبلیغات هدفمند اهمیت می‌یابد، جایی که سوگیری‌های الگوریتمی بیشتر زیر ذره‌بین قرار می‌گیرد.
طبق گفته Šveistys، قوانین هوش مصنوعی اغلب فراتر از مقررات اختصاصی AI هستند و شامل حوزه‌های مرتبط با حریم خصوصی و جمع‌آوری داده‌ها نیز می‌شوند. برای مثال، قانون AI اتحادیه اروپا استفاده از هوش مصنوعی در دستگاه‌هایی مانند آسانسورها را نیز تنظیم می‌کند.
تأثیر بر صنایع مرتبط
یکی از صنایعی که به شدت با هوش مصنوعی درگیر است، صنعت وب اسکرپینگ (Web Scraping) است که برای جمع‌آوری داده‌های عمومی به کار می‌رود. طبق نظر Šveistys، هوش مصنوعی می‌تواند کارایی، دقت و سرعت این عملیات را بهبود بخشد، اما مقررات سخت‌گیرانه‌تر ممکن است شرکت‌های این حوزه را با چالش‌های جدیدی مواجه کند.
او تأکید کرد: «استفاده از اطلاعات محافظت‌شده با قوانین حریم خصوصی یا کپی‌رایت، اگر بدون اجازه انجام شود، همیشه می‌تواند مسائل قانونی ایجاد کند و اکنون استفاده از هوش مصنوعی به این روش نیز زیر ذره‌بین قرار خواهد گرفت.»
نبردهای قانونی و مسائل کپی‌رایت
شکل‌گیری مقررات هوش مصنوعی همچنین تأثیرات عمده‌ای بر پرونده‌های حقوقی مرتبط با ابزارهای هوش مصنوعی تولیدی (Generative AI) داشته است. به عنوان مثال، چندین شرکت بزرگ از جمله OpenAI و مایکروسافت، با شکایت هنرمندان و نویسندگانی مواجه شده‌اند که ادعا کرده‌اند آثار آنان بدون مجوز برای آموزش مدل‌های AI به کار رفته است.
این پرونده‌ها می‌توانند مرزهای قانونی استفاده از مواد دارای حق کپی‌رایت را مشخص کرده و به تدوین اصول جدیدی برای حفاظت از مالکیت فکری کمک کنند.
«کسب‌وکارها باید رویکردی محتاطانه به جمع‌آوری اطلاعات و استفاده از آن با هوش مصنوعی داشته باشند و از مشاوره حقوقی بهره‌مند شوند.» ـ Nerijus Šveistys
با توجه به تفاوت رویکردها در سراسر جهان، فشار نظارتی بر هوش مصنوعی به نقطه عطفی برای حکمرانی فناوری تبدیل شده است. چه با مدل گسترده اتحادیه اروپا، چه با استراتژی مرحله‌ای چین، یا اقدامات محدودتر در ایالات متحده، کسب‌وکارها باید خود را برای مدیریت چارچوب‌های جدید آماده کنند.
چالش اصلی پیش‌رو، یافتن تعادل مناسب میان ارتقا نوآوری و کاهش خطرات است تا هوش مصنوعی به عنوان نیرویی برای آینده بهتر باقی بماند و از آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود.