API جامع
هوش مصنوعی مولد در حال دگرگون کردن شیوه‌های نوشتن، خواندن، سخن گفتن، اندیشیدن، همدلی و تعامل انسان‌ها در بستر زبان‌ها و فرهنگ‌های گوناگون است. در حوزه سلامت، شکاف‌های ارتباطی بین بیماران و کادر درمان می‌تواند اثر منفی چشمگیری بر کیفیت درمان بگذارد و مانعی برای بهبود خدمات پزشکی باشد. مرکز نوآوری زبان و هوش مصنوعی (Language/AI Incubator) که با حمایت مالی همکاری بینش انسانی مؤسسه فناوری ماساچوست (MIT Human Insight Collaborative) راه‌اندازی شده، تلاش دارد پاسخی نوآورانه برای این چالش‌ها ارائه دهد.
این پروژه با ایجاد جامعه‌ای تحقیقاتی مبتنی بر علوم انسانی، به دنبال ارتقای همکاری‌های میان‌رشته‌ای در MIT است تا تأثیر هوش مصنوعی مولد بر ارتباطات میان‌زبانی و میان‌فرهنگی بررسی شود. تمرکز این پروژه بر بهبود ارتباط در حوزه سلامت، تلاشی است برای ایجاد پل‌هایی میان طبقات اجتماعی، فرهنگی و زبانی مختلف.
این مرکز به رهبری دکتر لئو سلی، پزشک و مدیر تحقیقات مؤسسه مهندسی پزشکی MIT، و پروفسور پر اورلاب، استاد زبان‌های جهانی MIT اداره می‌شود. سلی معتقد است: «اساس ارائه خدمات درمانی، دانش در مورد سلامت و بیماری است، اما باوجود سرمایه‌گذاری گسترده همچنان شاهد نتایج ضعیف هستیم، زیرا سیستم دانش ما ناکارآمد شده است.»
همکاری تصادفی اما پربازده
این دو پژوهشگر در یکی از رویدادهای MITHIC با یکدیگر آشنا شدند و گفت‌و‌گوهای بعدی آن‌ها نشان داد که هر دو علاقه‌مند به استفاده از هوش مصنوعی برای بهبود ارتباطات پزشکی هستند. سلی می‌گوید: «ما سعی داریم علم داده را وارد روند ارائه خدمات درمانی کنیم و از علوم اجتماعی برای پیشرفت پروژه‌های‌مان بهره ببریم، زیرا علمی که ما تولید می‌کنیم، بی‌طرف نیست.»
به باور تیم پروژه، زبان یک واسطه غیربی‌طرف در درمان است که می‌تواند عامل پیشرفت یا مانع تأثیرگذاری درمان باشد. اورلاب در این باره می‌گوید: «بعد از آشنایی‌مان، من به گروهی از سلی پیوستم که روی مفاهیم استعاری درد تمرکز داشت: اینکه چگونه درد را توصیف می‌کنیم و چگونه آن را می‌سنجیم.»
به گفته شرکت‌کنندگان پروژه، تأثیر فناوری بر ارتباط روزمره به سازندگان و کاربران آن وابسته است. با افزایش قدرت مدل‌های زبانی بزرگ (LLM)، کاربرد آن‌ها به حوزه‌هایی همچون سلامت گسترش یافته است.
رودریگو گامیرو، پزشک و عضو آزمایشگاه فیزیولوژی محاسباتی MIT، از دیگر شرکت‌کنندگان در این برنامه است. وی می‌گوید: «طراحی سیستم‌هایی که بتوانند با مسائل زبانی و فرهنگی در حوزه سلامت مقابله کنند، نیاز به رویکردی دقیق و بین‌رشته‌ای دارد.»
زبان، بازتابی از فرهنگ، هویت و ساختارهای قدرت است. برای مثال، بیمارانی که به دلیل تفاوت زبان یا عدم تمایل به مخالفت با کسی که در موقعیت قدرت قرار دارد (مانند پزشک)، در توصیف درد خود احساس راحتی نمی‌کنند، ممکن است دچار مشکلات جدی درمانی شوند.
گفت‌وگویی نو در سلامت
مزیت هوش مصنوعی در پردازش زبان می‌تواند به کمک متخصصان پزشکی بیاید و زمینه‌ای را فراهم کند که گفتگوهای پزشک و بیمار در قالب ابزارهای داده‌محور و دارای پشتوانه پژوهشی بهبود یابد. به گفته سلی، مؤسسات سلامت باید در نحوه آموزش پزشکان تجدیدنظر کرده و ارتباط بیشتری با جامعه برقرار کنند.
گامیرو تأکید می‌کند: «ما باید تکنولوژی را در خدمت مردم درآوریم، نه اینکه صرفاً فناوری را توسعه دهیم. زیرا فناوری بدون هدف، فقط بی‌عدالتی را در مقیاس وسیع بازتولید می‌کند.»
در ماه مه گذشته، نخستین همایش این مرکز در MIT برگزار شد که سخنرانان آن شامل سلی، آلفرد اسپکتور از گروه مهندسی برق MIT، و داگلاس جونز از آزمایشگاه لینکلن MIT بودند. دومین همایش این مرکز نیز برای ماه آگوست برنامه‌ریزی شده است.
بازنویسی قوانین با کمک هوش مصنوعی
یافته‌های این پروژه نشان می‌دهد که ادغام هرچه بیشتر علوم اجتماعی و فناوری‌های سخت‌افزاری می‌تواند راه‌حلی برای کاهش تعصبات و بهبود نتایج درمانی باشد. مشارکت بیماران در روند درمان از طریق ابزارهای دیجیتالی مبتنی بر هوش مصنوعی، یکی از اهداف این پروژه است. این تغییر دیدگاه، از بیمار به‌عنوان یکی از ارکان کلیدی گفتگو و تصمیم‌گیری، اصلی بنیادین برای تغییر مدل درمانی محسوب می‌شود.
سلی بر این باور است که علم باید بازتابی از انسان‌دوستی داشته باشد. او می‌گوید: «آموزش نباید صرفاً بر تعداد مقالات یا اختراعات متمرکز باشد. باید از خودمان بپرسیم چرا و چه چیزی را اندازه‌گیری می‌کنیم؟»
در پایان، اعضای پروژه تأکید دارند که باید فضاهایی همچون MITHIC در سراسر نظام سلامت فراهم شود تا نوآوری و همکاری آزاد از معیارهای دست‌وپاگیر قبلی شکل گیرد. به قول اورلاب: «هوش مصنوعی فرصت ما برای بازنویسی قواعد است؛ فرصتی برای تخیل دنیایی نو.»
