۱۶ اکتبر «روز جهانی غذا» است؛ کمپینی جهانی که برای گرامیداشت هشتادمین سالگرد تأسیس سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO) راهاندازی شده و هدفش ایجاد آیندهای سالم، پایدار و تأمین غذای جهانی است. در حال حاضر بیش از ۶۷۰ میلیون نفر در سراسر جهان با گرسنگی دستوپنجه نرم میکنند. در عین حال، میلیونها نفر دیگر نیز با افزایش نرخ چاقی مواجهاند و به سختی میتوانند به غذای سالم برای تغذیه مناسب دسترسی داشته باشند.
روز جهانی غذا از دولتها، جوامع علمی، رسانهها، کسبوکارها و حتی جوانان میخواهد تا اقداماتی برای ایجاد سیستمهای غذایی مقاوم و مقابله با گرسنگی انجام دهند. در همین راستا، آزمایشگاه آب و سیستمهای غذایی عبداللطیف جمیل (J-WAFS) در سال جاری از یکی از محققان MIT که در زمینه مطالعه سیستمهای غذایی و آبی در کشورهای در حال توسعه فعالیت میکند، حمایت میکند.
بودجه مرحلهای J-WAFS از تحقیقات اولیهای پشتیبانی میکند که رویکردی متفاوت نسبت به مطالعات پیشین دارند. در یازدهمین دوره از اعطای این کمکهزینه در سال ۲۰۲۵، ۱۰ عضو هیئت علمی MIT حمایت مالی دریافت کردند تا تحقیقات نوآورانه خود در حوزه آب و غذا را پیش ببرند. دکتر علی اوعاد (Ali Aouad)، دانشیار مدیریت عملیات در مدرسه کسبوکار MIT Sloan، یکی از محققان منتخب بود. او میگوید: «قبل از ورود به MIT، دنبال مراکزی بودم که مباحث سیستمهای غذایی را به طور متمرکز بررسی کنند و وقتی با J-WAFS آشنا شدم، بسیار هیجانزده شدم.»
او در جلسه معارفه اعضای جدید هیئت علمی در آگوست ۲۰۲۴ اطلاعات بیشتری درباره J-WAFS کسب کرد و با فرصتهای حمایتی آن در حوزه آب و غذا آشنا شد. او بعدها در چندین سمینار این مرکز در زمینه اقتصاد کشاورزی و مدیریت منابع آب شرکت کرد و متوجه شد که پروژهاش به خوبی با اهداف J-WAFS همسوست.
تمرکز پروژه دکتر اوعاد، یارانههای غذایی است. با پیشزمینهای در تحقیقات عملیاتی و علاقهمندی به پلتفرمهای دیجیتال، پژوهشهای او معمولاً در زمینه هماهنگی عملیات عرضه با ترجیحات متنوع مشتریان است. پیشتر نیز در پروژههایی در حوزه خردهفروشی و سیستمهای تطبیق فعالیت داشته است. او میگوید: «به این فکر افتادم که این نوع رویکردهای تقاضامحور میتواند در حل چالشهای اجتماعی، بهویژه امنیت غذایی، اثربخش باشد.»
او پیش از آغاز دوره دکتریاش در MIT، بر روی پروژههایی در زمینه یارانههای کشاورزان در کشورهای کمدرآمد و با درآمد متوسط کار کرده بود. پروژه فعلی او با عنوان طراحی بهینه یارانه: کاربرد در برنامههای کمک غذایی تلاش میکند تا با استفاده از دادههای رفتار خرید مشتریان فروشگاههای محلی در هند، طراحی و سیاستگذاری یارانههای غذایی را بهینهسازی کند.
از آنجایی که سامانههای جمعآوری داده مانند سیستمهای فروش (POS) در بسیاری از خواربارفروشیهای محلی هند رایج نیستند، دسترسی به چنین دادههایی، بهویژه برای اقشار کمدرآمد، دشوار است. اوعاد معتقد است: «مغازههای کوچک خردهفروشی نقش بسیار مهمی در رساندن غذاهای مغذی به مشتریان دارند.» برای این مطالعه، تیم تحقیقاتی به فروشگاههای شرکتکننده اسکنرهایی داد که فعالیت خرید مشتریان را ثبت کنند.
هدف بعدی این تیم توسعه الگوریتمی است که این تراکنشها را به نوعی ترجیحات پنهان مشتریان تبدیل کند. اوعاد میگوید: «با این روش میتوانیم مدلسازی و بهینهسازی دقیقتری در روند ارائه یارانهها انجام دهیم؛ اینکه چه مقدار تنوع و انعطافپذیری در محصولات باید وجود داشته باشد، با توجه به تقاضای احتمالی.» او ادامه میدهد: «پاسخ به سوالات دقیق درباره طراحی یارانهها بستگی زیادی به کیفیت استنتاج ما از دادهها دارد، به همین خاطر نیازمند الگوریتمهای قویتری هستیم.»
در نهایت هدف اصلی این تحقیقات، کمک به تغییر و بهبود سیاستهای کمک غذایی از طریق رویکردهای بهینهسازی است. اوعاد درباره پیچیدگی این فرآیند توضیح میدهد: «سیاستها عموماً بر اساس تجربه متخصصان، زیرساختهای موجود یا ملاحظات سیاسی تدوین میشوند. در حالی که رویکرد پیشنهادی ما در این تحقیق، نگاهی تازه و شاید غیرمتعارف برای سیاستگذاری در حوزه غذاست.»
او همچنین معتقد است که سنجش تأثیرات بلندمدت بر سلامت تغذیهای مصرفکنندگان و تغییر رفتار خرید آنها چالشبرانگیز است: «در تحقیقات قبلی، تاثیرات کوتاهمدت مداخلات غذایی قابلتوجه بوده، اما معمولاً پایدار نیستند. سعی میکنم در ادامه تحقیقات، فرضیاتی برای بررسی رفتارهای تغذیهای در بلندمدت ارائه کنم.»
اگرچه پروژه اوعاد روش جدیدی برای تنظیم دقیق یارانههای غذایی ارائه میدهد، اما گسترش آن در مقیاس وسیع با موانعی مانند هزینه و زیرساخت روبهرو است. او میگوید: «اجرای موفق این طرحها واقعاً به سهولت اجرا و هزینههای آن بستگی دارد.» با وجود این، امید دارد راههایی کمهزینهتر برای جمعآوری اطلاعات پیدا کند تا امکان اجرای این مدل در مقیاس بزرگتر مهیا شود.
هنوز راه زیادی برای دستیابی به امنیت غذایی برای همه باقی مانده است؛ چه در زمینه کشاورزی، چه برنامههای کمک غذایی یا بهبود تغذیه. تا قبل از فرا رسیدن مهلت ثبتنام کمکهزینههای ۲۰۲۶، J-WAFS همچنان به حمایت از اعضای هیئت علمی MIT در تحقیقات کاربردی و خلاقانهاش در حوزه آب و غذا ادامه خواهد داد.